EVLAT EDİNME VE EVLATLIĞIN MİRASÇILIĞI

Evlat Edinme Şartları
A-Küçüklerin birlikte evlat edinilmesi ;
• Yalnızca eşler birlikte evlat edinebilirler. Evli olmayanlar birlikte evlat edinemezler.
• Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları veya otuz yaşını doldurmuş bulunmaları gerekir.
• Eşlerden birinin, en az iki yıldan beri evli olması veya kendisinin otuz yaşını doldurmuş bulunması durumunda diğer eşin çocuğunu evlat edinebilir.
B-Küçüklerin tek başına evlat edinilmesi;
• Evli olmayan kişi otuz yaşını doldurmuş ise tek başına evlat edinebilir.
• Otuz yaşını doldurmuş olan eş, diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun bulunması veya iki yılı geçkin bir süreden beri nerede olduğunun bilinememesi ya da mahkeme kararıyla iki yılı geçkin bir süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması nedenlerinden dolayı birlikte evlat edinmelerinin imkansız olduğunun kanıtlanması halinde evli kişi de tek başına evlat edinebilir.
C-Küçüğün yaşı ve rızası;
• Evlat edinilen küçüğün yaşı, evlat edinenden en az on sekiz yaş küçük olmalıdır.
• Evlat edinilen küçük, ayırt etme gücüne sahip ise, onun da rızası alınmalıdır.
• Evlat edinilen küçük, vesayet altında ise, ayırt etme gücüne sahip olup olmadığına bakılmaksızın vesayet dairelerinin izniyle evlat edinilebilir.
D-Ana ve babanın rızası;
• Evlat edinilen küçüğün ana ve babasının rızasının alınması şarttır.
• Ana ve babanın veya küçüğün rızasının mahkeme tutanaklarına geçirilmesi gereklidir.
• Verilen rıza, evlat edinenlerin isimleri belirtilmiş veya evlat edinenler henüz belirlenmemiş olsa dahi geçerlidir.
• Ana ve babanın rızası, küçüğün doğumundan sonra altı hafta geçmeden önce verilemez.
• Rıza, mahkeme tutanaklarına geçirildiği tarihten itibaren altı hafta içerisinde aynı usulle geri alınabilir. Geri almadan sonra yeniden verilen rıza kesindir.
• Ana veya baba, ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun bulunuyorsa veya kim olduğu ya da uzun süreden beri nerede oturduğu bilinmiyorsa ya da küçüğe karşı özen gösterme yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa rızası aranmaz.
E-Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi; Evlat edinenin altsoyunun açık muvafakatiyle ergin veya kısıtlı aşağıdaki hallerde evlat edinilebilir.
• Bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle sürekli olarak yardıma muhtaç ve evlat edinen tarafından en az beş yıldan beri bakılıp gözetilmekte ise,
• Evlat edinen tarafından, küçükken en az beş yıl süreyle bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş ise,
• Diğer haklı sebepler mevcut ve evlat edinilen, en az beş yıldan beri evlat edinen ile aile halinde birlikte yaşamakta ise.
• Evli bir kimse ancak eşinin rızasıyla evlat edinilebilir. Bunlar dışında küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.
Evlat edinme kararı mahkeme yazı işleri müdürü tarafından on gün içinde nüfus idaresine bildirilir. Karardan sonra :
• Anne ve babaya ait haklar ve yükümlülükler evlat edinenlere geçer.
• Evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur.
• Evlatlık, küçük ise evlat edinenin soyadını alır. Evli kadının kızlık soyadı evlatlığa soyadı olarak verilmez.
• Ergin olan evlatlık, evlat edinilme sırasında dilerse evlat edinenin soyadını alabilir.
• Eşler tarafından birlikte evlat edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına, ana ve baba adı olarak, evlat edinen eşlerin adları yazılır.
• Evlat edinme ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler "mahkeme kararı" alınmadıkça veya evlatlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz. Ayrıca, Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7039 sayılı Kanun 03/11/2017 tarihli ve 30229 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 5490 sayılı Kanuna eklenen Geçici 10 uncu Madde ile Kanunun yürürlüğe girdiği 03/11/2017 tarihinden önce birlikte veya tek başına evlat edinilen çocuk veya erginlerin, Kanunun yürürlüğünü izleyen beş yıl içinde nüfus müdürlüklerine başvurmaları halinde nüfus kaydında ana ve/veya baba adı ya da soyadı olarak evlat edinenlerin ad ve soyadlarının yazılmasına imkan tanınmıştır. Kanunun yürürlüğe girdiği 03/11/2017 tarihinde ergin ve mümeyyiz olan evlat edinilenlerin de muvafakatleri aranacaktır.(1)

EVLATLIĞIN MİRASÇILIĞI
Evlatlığın mirasçılığına ilişkin Türk Medeni Kanunu hükümlerini inceleyecek olursak: Madde 282- Çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur. Çocuk ile baba arasında soybağı, ana ile evlilik, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur.

Soybağı ayrıca evlat edinme yoluyla da kurulur. Bununla birlikte, evlatlığın mirasçılığı Türk Medeni Kanunu madde 500’de tanımlanmıştır. Madde 500- Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olmazlar. Evlatlık ve altsoyunun mirasçı olabilmeleri için evlat edinenin ölümü anında evlatlık ilişkisinin geçerli olarak kurulmuş ve devam ediyor olması gerekir. Evlat edinme işlemleri devam ederken evlat edinmek isteyen kişi ölürse işlem tamamlanmamış olacağından geçerli bir evlatlık ilişkisi ölüm anında kurulmamış olur. Dolayısıyla da evlatlık ve altsoyunun mirasçılığı söz konusu olamaz.(2)
Yukarıda açıklanan hükümlerden hareketle; evlatlık ve altsoyu, evlat edinenin birinci zümre ve saklı paylı mirasçısıdır. TMK 506 gereğince yasal miras payının yarısı saklı payıdır. Evlatlık ilişkisi mahkeme kararıyla kurulduğu için kan hısımı altsoyun mirasçılığına göre farklı özellikler taşır. Evlatlık ilişkisi kurulsa bile, evlatlığın kendi kan hısımlarına olan mirasçılığı devam eder. Böylelikle evlatlık ve altsoyu, hem kendi kan hısımlarının hem de evlat edinenin mirasçısı olurlar. Ancak evlatlık, yalnız evlat edinenin yasal mirasçısı olup evlat edinenin kan hısımlarının yasal mirasçısı değildir. Evlatlığın altsoyunun mirasçı olabilmesi için evlatlığın, evlat edinenden önce ölmesi şarttır. Yalnız evlatlık ve altsoyu, evlat edinenin mirasçısı olabilir. Evlatlığın diğer hısımlarının, evlat edinen ve onun hısımlarına mirasçılığı mümkün değildir. Evlatlığın mirasçılığı tek taraflı bir mirasçılıktır. TMK 500/2 uyarınca evlat edinen ve hısımları evlatlığa mirasçı olamazlar. Bu hüküm emredici niteliktedir ve aksi kararlaştırılamaz.(3)

(1)https://www.nvi.gov.tr/evlat-edinme
(2)DURAL Mustafa, ÖZ Turgut, Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku, sf.35
(3)TEKDOĞAN Aydın, Miras İş ve İşlemleri ile Miras Davaları, sf. 5